Skip to content

Tolerancja położenia oraz jej rodzaje

Wysokie zaawansowanie współrzędnościowych maszyn pomiarowych oprócz określania samej formy mierzonych obiektów pozwala na dokładne obliczenie kątów między poszczególnymi elementami, czy sprecyzowanie ich położenia względem siebie. Operator maszyny może zatem szybko skontrolować, czy pomiary mieszczą się w granicach dopuszczalnych tolerancji geometrycznych.

Z tego artykułu dowiesz się, w których przypadkach stosowane są tolerancje położenia i na jakie typy się one dzielą.

 

Tolerancje położenia – podział

Tolerancja położenia jest brana pod uwagę, gdy należy określić umieszczenie elementu względem obszaru odniesienia, tzw. bazy (definiowanej jako idealne położenie geometryczne). W specyfikacji położenia znalazły tolerancje:  współosiowości, współśrodkowości, pozycji oraz symetrii (rys.1).

Rysunek 1. Specyfikacja położenia - poszczególne typy oraz ich symbole

Tolerancja współosiowości

W tym przypadku granicę strefy tolerancji stanowi walec o średnicy t. Oś tolerancji pokrywa się z bazą. 

Rysunek 2. Tolerancja współosiowości

Na przykładzie poniżej widać, że linia środkowa tolerowanego walca nie może wychodzić poza pole walcowe o średnicy 0,1. Oś pola jest osią stanowiącą bazę A (rys.3).

Rysunek 3. Przykład odchyłki współosiowości

Tolerancja współśrodkowości

Strefa tolerancji wyznaczona jest przez współśrodkowy z bazą okrąg o średnicy t, co w bardzo prosty sposób przedstawia poniższy rysunek.

Rysunek 4. Odchyłka współosiowości

Ze schematu poniżej (rys. 5) odczytujemy, że środek zaobserwowany wewnętrznego okręgu w każdym przekroju powinien zawierać się w okręgu o średnicy 0,1, współśrodkowym z punktem, stanowiącym bazę, a zdefiniowaną w tym przekroju.

Rysunek 5. Przykład tolerancji współosiowości

Tolerancja pozycji

Granicę pola tolerancji stanowi kula o średnicy t. Środek kulistego pola tolerancji jest ustalony przez wymiary teoretycznie dokładne względem baz A, B i C (rys.6).

Rysunek 6. Tolerancja pozycji

Zakres tolerancji może zawiera się też w walcu o średnicy t. Oś walcowego pola tolerancji jest ustalana przez wymiary teoretycznie dokładne względem baz C, A i B (rys.7).

Rysunek 7. Tolerancja pozycji wyznaczona przez walec

Przykład poniżej (rys.8) pokazuje, że linia środka zaobserwowana powinna zawierać się w polu walcowym o średnicy 0,08, którego oś pokrywa się z pozycją teoretycznie dokładną rozważanego otworu względem płaszczyzn stanowiących bazy C, A i B.

Rysunek 8. Przykład tolerancji pozycji

Tolerancja symetrii

Granicę strefy tolerancji wyznaczają dwie płaszczyzny równoległe, odległe od siebie o t, rozmieszczone symetrycznie wokół płaszczyzny środkowej względem bazy (rys.9).

Rysunek 9. Odchyłka symetrii

Według przykładu podanego poniżej (rys. 10) powierzchnia środkowa zaobserwowana powinna zawierać się między dwiema płaszczyznami równoległymi, które oddalone są od siebie o 0,08 i rozmieszczone symetrycznie wokół płaszczyzny będącej bazą A.

Rysunek 10 Przykład tolerancji symetrii

Zwiększ swoją wydajność pomiarową dzięki naszym rozwiązaniom modernizacyjnym. Porozmawiajmy!